Tài khoản 337 – Thanh toán theo tiến độ hợp đồng xây dựng là một nội dung quan trọng trong lĩnh vực kế toán xây dựng. Đặc biệt trong các dự án xây dựng lớn, việc theo dõi, phản ánh đúng các khoản thanh toán theo tiến độ hợp đồng đóng vai trò then chốt trong việc phản ánh chính xác tình hình tài chính của doanh nghiệp cũng như đảm bảo tuân thủ các quy định về kế toán và thuế. Trong bài viết này, chúng ta sẽ phân tích kỹ hơn về khái niệm, phạm vi áp dụng, nguyên tắc hạch toán của tài khoản 337, cũng như các quy định, sai sót thường gặp và hướng xử lý để doanh nghiệp có thể nắm bắt rõ ràng hơn về nội dung này.
“Tài khoản 337 – Thanh toán theo tiến độ hợp đồng xây dựng” đóng vai trò là cầu nối giữa các hoạt động nghiệm thu, thanh toán trong dự án xây dựng, phản ánh các khoản phải thu dự kiến từ khách hàng dựa trên tiến độ công việc thực hiện. Việc nắm vững và áp dụng đúng nguyên tắc hạch toán sẽ giúp doanh nghiệp minh bạch, chính xác và tránh những sai sót gây ảnh hưởng đến báo cáo tài chính cuối kỳ.
Khái niệm và phạm vi áp dụng của tài khoản 337
Trong phần này, chúng ta sẽ bàn về bản chất của Tài khoản 337 – Thanh toán theo tiến độ hợp đồng xây dựng, ý nghĩa của nó trong hoạt động kinh doanh, cũng như những đối tượng có nghĩa vụ hoặc có thể phát sinh nghĩa vụ thanh toán theo dạng này. Cách hiểu rõ khái niệm giúp doanh nghiệp kiểm soát tốt dòng tiền, từ đó đưa ra các quyết định tài chính phù hợp.
Bản chất khoản thanh toán theo tiến độ trong hợp đồng xây dựng
Khoản thanh toán theo tiến độ hợp đồng xây dựng chính là phần tiền mà khách hàng (hoặc bên nhận thầu) cam kết thanh toán cho nhà thầu theo từng giai đoạn, dựa trên khối lượng công việc đã nghiệm thu hoặc theo các mốc thời gian đã thỏa thuận trong hợp đồng. Thông thường, các khoản thanh toán này giúp phân phối rủi ro tài chính, tránh tình trạng tập trung tiền quá nhiều vào cuối dự án, đồng thời tạo điều kiện minh bạch trong quản lý dòng tiền.
Khác với phương thức thanh toán theo giá trị hợp đồng trọn gói, thanh toán theo tiến độ thể hiện rõ sự căn cứ vào tiến trình thực hiện công việc, tiết giảm tối đa các rủi ro về tài chính và giúp các bên kiểm soát chính xác hơn các khoản đã thực hiện và còn lại. Bản chất của khoản thanh toán này còn thể hiện tính minh bạch, công bằng trong quá trình hợp tác, đồng thời liên quan mật thiết đến kế toán và kiểm toán vì các khoản này phải được phản ánh phù hợp, rõ ràng.
Thực tế, thanh toán theo tiến độ còn giúp nhà thầu chủ động về tài chính, có khả năng điều phối nguồn lực phù hợp dựa trên tiến trình công việc. Xét về mặt pháp lý, trong các hợp đồng xây dựng, các khoản mục này có thể quy định rõ ràng các điều kiện nghiệm thu, phê duyệt, và các mốc thanh toán theo tiến độ để đảm bảo tính minh bạch và hợp pháp.
Đối tượng và trường hợp phát sinh nghĩa vụ thanh toán
Trong hoạt động xây dựng, các đối tượng phát sinh nghĩa vụ thanh toán gồm có: bên nhận thầu, chủ đầu tư, các nhà thầu phụ và các nhà cung cấp vật tư, thiết bị. Mỗi đối tượng sẽ có quy trình, thủ tục, nghĩa vụ thanh toán riêng, phù hợp với phạm vi và đặc thù của dự án.
Thông thường, nghĩa vụ thanh toán theo tiến độ chỉ phát sinh khi có các điều kiện nghiệm thu hoặc kiểm tra công việc theo hợp đồng đã được thống nhất rõ ràng. Điều này có nghĩa là, đối với các khoản tạm ứng hoặc các khoản theo tiến độ, phía chủ đầu tư sẽ chỉ thanh toán khi nhận được các giấy tờ rõ ràng về tiến trình công việc đã hoàn thành, bao gồm biên bản nghiệm thu, hồ sơ thanh lý hoặc biên bản kiểm tra của các bên liên quan. Các trường hợp phát sinh nghĩa vụ này không chỉ dừng lại ở việc thanh toán tiền mặt mà còn bao gồm các khoản tạm ứng, ứng trước để đáp ứng nhu cầu vốn của nhà thầu, nhà cung cấp vật tư.
Trong thực tế, các doanh nghiệp xây dựng cần chú ý đến các điều kiện và thủ tục phát sinh nghĩa vụ thanh toán, tránh tình trạng thanh toán vượt quá tiến trình thực hiện hoặc thiếu căn cứ pháp lý rõ ràng, vì điều này có thể gây ra rủi ro tài chính và ảnh hưởng đến báo cáo tài chính cuối kỳ. Ngoài ra, việc theo dõi chặt chẽ các khoản phát sinh này còn giúp doanh nghiệp đảm bảo tính hợp lý, đúng quy trình, từ đó hỗ trợ công tác kiểm toán, kiểm tra sau này.
Kết cấu và nội dung phản ánh của tài khoản 337
Tài khoản 337 – Thanh toán theo tiến độ hợp đồng xây dựng được cấu trúc rõ ràng, phản ánh chính xác các khoản phải thu từ khách hàng theo tiến độ hợp đồng đã ký kết, cũng như các khoản đã thực hiện, chưa thực hiện. Nguyên tắc phản ánh đúng, chính xác theo từng thời điểm phản ánh sẽ giúp doanh nghiệp kiểm soát tốt dòng tiền và dự báo chính xác về tình hình tài chính của dự án.
Quy định ghi tăng các khoản phải thu theo tiến độ
Khi tiến hành ghi nhận các khoản phải thu dựa trên tiến độ hợp đồng xây dựng, doanh nghiệp cần căn cứ vào các chứng từ, biên bản nghiệm thu, hồ sơ thanh toán, cũng như các thỏa thuận trong hợp đồng. Giao dịch này thể hiện khoản phải thu của doanh nghiệp từ khách hàng, đồng thời phản ánh nhận định dựa trên các giá trị công việc đã nghiệm thu và các mục tiêu tiến độ đã đạt được.
Thông thường, khoản ghi tăng sẽ dựa vào các số liệu chính xác được xác nhận qua biên bản nghiệm thu từng phần hoặc từng giai đoạn, kết hợp với các chứng từ thanh toán tạm thời. Khi ghi nhận, doanh nghiệp sẽ ghi Nợ TK 337 – các khoản phải thu xây dựng theo tiến độ, có thể kèm theo các tài khoản liên quan như TK 133, 111 hoặc TK 138 nếu có các khoản phải thu khác liên quan. Nguyên tắc quan trọng là phản ánh đúng giá trị thực tế của công trình đã được nghiệm thu và phù hợp với tiến độ đã cam kết.
Thực tế, việc phản ánh đúng các khoản này còn đòi hỏi doanh nghiệp phải thường xuyên cập nhật số liệu, kiểm tra đánh giá tiến trình thực hiện công việc nhằm tránh hiện tượng ghi nhận quá mức hoặc chưa đủ, gây ảnh hưởng đến tính chân thực của báo cáo tài chính. Đồng thời, việc ghi tăng này cần phù hợp các quy định của chuẩn mực kế toán phù hợp, đảm bảo sự nhất quán trong quá trình theo dõi.
Quy định ghi giảm khi nghiệm thu và thanh toán
Khi các phần công việc đã thực hiện được nghiệm thu, khách hàng hoặc chủ đầu tư ký biên bản thanh toán, doanh nghiệp sẽ tiến hành ghi giảm các khoản phải thu này đồng thời ghi nhận doanh thu phù hợp hoặc phản ánh các khoản thu vào tài khoản phù hợp theo quy định kế toán. Việc này đảm bảo danh mục phản ánh luôn phản ánh chính xác tiến trình thực hiện và nghĩa vụ thanh toán thực tế của khách hàng.
Hầu hết, việc ghi giảm được thực hiện dựa trên biên bản nghiệm thu đã được ký kết, có liên quan đến các chứng từ như quyết toán, chứng từ thanh toán, cũng như phê duyệt của các bên liên quan. Khi thực hiện, doanh nghiệp sẽ ghi Có TK 337 – các khoản phải thu xây dựng, và ghi Nợ các tài khoản doanh thu hoặc các tài khoản phản ánh khoản tiền đã vào quỹ như tiền mặt, tiền gửi ngân hàng. Chú ý quan trọng là không ghi giảm trước khi có đầy đủ các chứng từ rõ ràng về nghiệm thu, tránh phát sinh các khoản ghi nhận sai lệch, gây ảnh hưởng đến tính minh bạch của báo cáo tài chính.
Trong quá trình phản ánh, doanh nghiệp cần chú ý đến nguyên tắc ghi chép chính xác, tuân thủ các quy định về chứng từ hợp lệ, và luôn kiểm tra các số liệu để tránh sai sót trong ghi nhận cuối kỳ. Việc áp dụng đúng quy trình này sẽ giúp đảm bảo tính chính xác của số liệu và dễ dàng kiểm soát dòng tiền trong dự án.
Nguyên tắc hạch toán và lưu ý khi theo dõi tài khoản 337
Nguyên tắc hạch toán của Tài khoản 337 – Thanh toán theo tiến độ hợp đồng xây dựngđóng vai trò then chốt trong việc phản ánh đúng các khoản thu, khoản phải thu theo tiến độ trong xây dựng cũng như xác định rõ doanh thu, chi phí phù hợp với thời điểm thu nhập và chi tiêu thực tế. Đồng thời, các lưu ý trong quá trình theo dõi sẽ giúp doanh nghiệp hạn chế các sai sót, nâng cao tính minh bạch của báo cáo tài chính.
Yêu cầu về chứng từ, biên bản nghiệm thu và hồ sơ thanh toán
Chứng từ, biên bản nghiệm thu, cũng như hồ sơ thanh toán là các căn cứ pháp lý và thực tế để ghi nhận các khoản thu, phải thu trong tài khoản 337. Vì vậy, việc quản lý chặt chẽ các loại chứng từ này không chỉ giúp quá trình hạch toán thuận lợi, mà còn đảm bảo nguyên tắc đầy đủ, hợp lý trong kiểm tra, kiểm soát.
Trong quá trình hạch toán, doanh nghiệp cần bảo đảm các chứng từ được xác nhận rõ ràng, hợp lệ, kèm theo các chứng từ chứng minh về tiến trình thi công, nghiệm thu, thanh lý hợp đồng… Điều này giúp giảm thiểu rủi ro không có căn cứ hợp lý, đồng thời giúp công tác kiểm toán rõ ràng, chính xác hơn. Thực tế, nhiều sai sót liên quan đến chứng từ do thiếu đầy đủ, hoặc không phản ánh đúng tiến độ, gây tranh cãi về quyền lợi giữa các bên liên quan.
Hướng dẫn tốt nhất là doanh nghiệp cần thành lập quy trình kiểm tra chứng từ chặt chẽ, có sự phối hợp giữa bộ phận kế toán và bộ phận dự án, đảm bảo mọi thủ tục được minh bạch, rõ ràng để hạn chế các rủi ro về sau. Đồng thời, các chứng từ phải được lưu trữ hợp pháp, có hệ thống để dễ dàng tra cứu, đối chiếu khi cần thiết.
Sai sót thường gặp và biện pháp kiểm soát khi hạch toán TK 337
Trong quá trình hạch toán, nhiều sai sót thường gặp như ghi tăng, ghi giảm không đúng quy định, thiếu căn cứ chứng từ, phản ánh sai tiến độ hoặc số liệu không chính xác, gây ảnh hưởng lớn đến báo cáo tài chính cuối kỳ. Một số sai sót phổ biến còn liên quan đến việc nhập sai mã tài khoản, thao tác kỷ luật hay tính sai các giá trị nghiệm thu, thanh toán.
Để hạn chế các sai sót này, doanh nghiệp cần xây dựng quy trình kiểm soát nội bộ chặt chẽ, thiết lập các biện pháp kiểm tra, đối chiếu dữ liệu định kỳ, đồng thời đào tạo nhân viên về nguyên tắc hạch toán phù hợp. Sử dụng phần mềm kế toán có tích hợp các chức năng kiểm tra tự động, cảnh báo khi phát sinh sai lệch là một giải pháp hiệu quả, giúp giảm thiểu rủi ro.
Tổng kết
“Tài khoản 337 – Thanh toán theo tiến độ hợp đồng xây dựng” là công cụ quan trọng giúp phản ánh đầy đủ, chính xác các khoản phải thu từ khách hàng dựa trên các giai đoạn thực hiện công trình. Việc nắm vững nguyên tắc hạch toán, đảm bảo tính hợp lý của chứng từ, biên bản nghiệm thu và hồ sơ liên quan sẽ giúp doanh nghiệp tránh các sai sót thường gặp, nâng cao tính minh bạch, hiệu quả trong quản lý tài chính dự án.
Đồng thời, việc thực hiện đúng các quy định về ghi nhận, giảm trừ, theo dõi tiến độ và kiểm soát rủi ro liên quan là yếu tố quyết định tới khả năng thành công của dự án cũng như phản ánh chính xác tình hình tài chính cho các bên liên quan. Các doanh nghiệp cần chú trọng đến công tác kiểm tra, lưu trữ chứng từ, đảm bảo tuân thủ các nguyên tắc kế toán để nâng cao năng lực cạnh tranh và phát triển bền vững trong lĩnh vực xây dựng. Hy vọng bài viết của Kế Toán ATS hữu ích đối với bạn!
Có thể bạn quan tâm:
Tài khoản 357 – Quỹ bình ổn giá theo Thông tư 99/2025/TT-BTC
Tài khoản 353 – Quỹ khen thưởng, phúc lợi và nguyên tắc hạch toán
Tài khoản 411 – Vốn đầu tư của chủ sở hữu theo TT 99 và cách hạch toán chuẩn
Tài khoản 344 – Nhận ký quỹ, ký cược theo Thông tư 99 và nguyên tắc hạch toán
