Dồn tích là gì? Nguyên tắc kế toán và ví dụ cụ thể

Việc dồn tích là một trong những hạng mục tiêu chuẩn trong kế toán doanh nghiệp. Đây là công việc đóng vai trò trong việc phân bổ, ghi nhận và báo cáo tài chính. Thông qua đó cung cấp bức tranh chi tiết về tình hình tài chính của doanh nghiệp. Tuy nhiên đây là công việc cụ thể và khá đặc thù trong hệ thống kế toán doanh nghiệp. Chính vì thế, nhiều người có thể không biết rõ về khái niệm kế toán này. Vậy dồn tích là gì trong kế toán? Nguyên tắc thực hiện công việc này là gì? Hãy cùng Kế toán ATS tìm hiểu và khám phá ví dụ cụ thể trong bài viết này

Dồn tích là gì?

Dồn tích là gì là điều rất nhiều doanh nghiệp thắc mắc khi thực hiện công việc này. Kế toán dồn tích là một phương pháp kế toán tài chính được áp dụng phổ biến trong các doanh nghiệp. Thông qua đó ghi nhận doanh thu và chi phí tại thời điểm phát sinh. Thay vì khi dòng tiền thực tế được thu hoặc chi. Cụ thể, doanh thu được ghi nhận khi doanh nghiệp đã hoàn thành việc cung cấp hàng hóa. Tất cả đều được ghi chép bất kể việc thanh toán đã được thực hiện hay chưa. Tương tự, các chi phí được ghi nhận khi nghĩa vụ thanh toán phát sinh. Kể cả khi khoản tiền đó có thể chưa được chi trả tại thời điểm ghi nhận.

Phương pháp kế toán này phản ánh một cách chính xác hơn tình hình tài chính. Cùng với đó là kết quả hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp trong một kỳ kế toán. Điều này do phương pháp kế toán này không phụ thuộc vào dòng tiền thực tế. Kế toán dồn tích giúp đảm bảo nguyên tắc phù hợp và nguyên tắc ghi nhận doanh thu. Từ đó cung cấp thông tin minh bạch và đầy đủ hơn cho các bên liên quan. Ví dụ như nhà đầu tư, cơ quan quản lý và ban điều hành doanh nghiệp.

Nguyên tắc cơ sở dồn tích là gì?

Vừa rồi chúng ta đã biết được kế toán dồn tích là gì. Lúc này điều nhiều người cần nắm rõ đó là nguyên tắc cơ sở dồn tích gồm những gì. Nguyên tắc cơ sở dồn tích là một trong những nguyên tắc kế toán nền tảng. Nó có vai trò then chốt trong việc ghi nhận các nghiệp vụ kinh tế, tài chính của doanh nghiệp. Theo nguyên tắc này, các giao dịch phải được ghi nhận vào sổ sách kế toán. Tất cả phải được lưu tại thời điểm phát sinh. Bất kể dòng tiền thực tế đã được thu hay chi. Đặc biệt là giao dịch tài sản, nợ phải trả, vốn chủ sở hữu, doanh thu và chi phí

Việc áp dụng nguyên tắc cơ sở dồn tích trong quá trình lập báo cáo tài chính rất quan trọng. Nó sẽ giúp đảm bảo phản ánh đầy đủ, khách quan và trung thực các nghiệp vụ kinh tế phát sinh trong kỳ kế toán. Nhờ đó, thông tin kế toán cung cấp cho người sử dụng có độ tin cậy cao. Đồng thời hỗ trợ việc đánh giá đúng đắn tình hình tài chính. Cùng với đó là tối ưu hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp.

Ghi nhận nghiệp vụ kinh tế theo thời điểm phát sinh giúp phản ánh chính xác tài chính. Trong đó bao gồm tài sản, công nợ, doanh thu và chi phí tại một thời điểm nhất định. Điều này quan trọng trong việc phân tích hiệu quả kinh doanh, định giá doanh nghiệp. Thông qua đó hỗ trợ doanh nghiệp trong quá trình ra quyết định quản trị cũng như đầu tư.

Những ưu điểm của phương pháp kế toán dồn tích là gì?

Hiện nay mô hình kế toán dồn tích đang được rất nhiều doanh nghiệp áp dụng. Điều này do thông tin mang lại theo kế toán dồn tích được phản ảnh đầy đủ. Từ đó giúp các nhà quản lý thông tin kế toán dồn tích hiệu quả hơn. Vậy những ưu điểm của kế toán dồn tích là gì? Hãy cùng tìm hiểu tại đây

Đánh giá chính xác hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp

Việc áp dụng phương pháp kế toán dồn tích cho phép doanh nghiệp ghi nhận doanh thu và chi phí tại thời điểm phát sinh. Đây là ưu điểm nổi bật thay vì phụ thuộc vào thời điểm thực thu hoặc thực chi. Điều này có ý nghĩa quan trọng trong việc phản ánh đầy đủ tài chính. Đồng thời đánh giá chính xác kết quả kinh doanh của doanh nghiệp trong kỳ kế toán. Theo đó, doanh thu được ghi nhận song song với chi phí tương ứng. Thông qua đó giúp nhà quản trị có cái nhìn toàn diện về hiệu suất hoạt động. Đồng thời hỗ trợ đánh giá mức độ sinh lời thực tế trong từng giai đoạn.

Cung cấp bức tranh tài chính trung thực và đầy đủ

Phương pháp dồn tích mang lại khả năng phản ánh đầy đủ và trung thực các giao dịch. Thông qua đó mô tả chính xác tình hình tài chính của doanh nghiệp. Hệ thống kế toán dồn tích sẽ giúp doanh nghiệp minh bạch hóa các nghĩa vụ. Đồng thời đảm bảo quyền lợi kinh tế của doanh nghiệp tại từng thời điểm. Tất cả thông qua việc ghi nhận đồng thời các khoản phải thu và phải trả. Điều này hỗ trợ nhà quản trị phân tích sâu sắc các mô hình hoạt động tài chính. Cùng với đó giúp đưa ra các quyết định điều hành hiệu quả hơn.

Hỗ trợ lập kế hoạch và định hướng chiến lược kinh doanh

Các báo cáo tài chính được lập trên cơ sở dồn tích không chỉ phản ánh thu – chi hiện tại. Nó còn cung cấp dữ liệu về các dòng tiền dự kiến trong tương lai. Nhờ đó, ban lãnh đạo doanh nghiệp có thể đánh giá được mức độ ổn định của dòng tiền. Đồng thời nhận diện các chu kỳ hoạt động tài chính. Từ đó chủ động xây dựng các kế hoạch kinh doanh phù hợp với từng giai đoạn phát triển. Việc nắm bắt kịp thời thông tin này là tiền đề quan trọng. Thông qua đó nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn lực và tối ưu hóa lợi nhuận.

Tăng cường huy động vốn và thu hút nhà đầu tư

Nhà đầu tư, cổ đông tiềm năng thường ưu tiên những doanh nghiệp có báo cáo tài chính rõ ràng. Đồng thời thông tin được ghi chi tiết và phản ánh đúng thực trạng hoạt động. Việc trình bày thông tin tài chính theo phương pháp kế toán dồn tích là điểm lợi. Điều này sẽ giúp minh bạch hóa tình hình kinh doanh và cho thấy khả năng tạo ra dòng thu nhập ổn định. Những yếu tố này góp phần nâng cao mức độ tin tưởng từ thị trường. Từ đó tạo điều kiện kêu gọi vốn đầu tư thuận lợi phục vụ mở rộng quy mô hoạt động.

Hướng dẫn vận dụng hiệu quả nguyên tắc dồn tích

Để giúp các bạn hiểu rõ hơn về khái niệm và nguyên tắc áp dụng dồn tích là gì thì hãy cùng chúng tôi tìm hiểu cụ thể cách vận dụng hiệu quả nguyên tắc dồn tích trong các nghiệp vụ kế toán. Cụ thể như sau:

Nghiệp vụ ghi nhận doanh thu

Theo nguyên tắc cơ sở dồn tích, doanh thu phải được ghi nhận tại thời điểm phát sinh. Đồng thời doanh thu này không phụ thuộc vào thời điểm thực tế thu tiền. Căn cứ theo Chuẩn mực kế toán Việt Nam số 14 (VAS 14) – Doanh thu và thu nhập khác, doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ của doanh nghiệp chỉ được ghi nhận khi đồng thời thỏa mãn đầy đủ 5 điều kiện sau:

• Doanh nghiệp đã chuyển giao phần lớn rủi ro và lợi ích gắn liền với quyền sở hữu. Tại đây quyền sở hữu hàng hóa hoặc sản phẩm này sẽ được chuyển cho người mua.
• Doanh nghiệp không còn nắm giữ quyền quản lý hàng hóa như một chủ sở hữu. Đồng thời không còn quyền kiểm soát hàng hóa.
• Giá trị doanh thu từ giao dịch phải có thể xác định được một cách đáng tin cậy.
• Doanh nghiệp đã thu được lợi ích kinh tế từ giáo dịch bán hàng. Hoặc có cơ sở chắc chắn sẽ thu được lợi ích kinh tế từ giao dịch bán hàng.
• Các chi phí phát sinh liên quan đến giao dịch bán hàng có thể được xác định rõ ràng. Đồng thời đảm bảo được ghi nhận một cách đáng tin cậy.

Nghiệp vụ ghi nhận chi phí và nợ phải trả

Theo nguyên tắc chi phí phải được ghi nhận vào thời điểm phát sinh giao dịch. Hoặc khi có căn cứ tương đối chắc chắn rằng giao dịch sẽ phát sinh trong tương lai. Đồng thời không phụ thuộc vào việc chi tiền đã xảy ra hay chưa. Tất cả theo nguyên tắc cơ sở dồn tích và hướng dẫn tại Thông tư 200/2014/TT-BTC. Đồng thời theo quy định tại Chuẩn mực kế toán Việt Nam số 01 (VAS 01) – Chuẩn mực chung. Tại đây chi phí sản xuất, kinh doanh và các chi phí khác được ghi nhận trong Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh khi đồng thời đáp ứng hai điều kiện sau:

• Khoản chi phí phải phản ánh sự giảm sút lợi ích kinh tế trong tương lai. Tất cả thông qua việc giảm tài sản hoặc tăng nghĩa vụ nợ phải trả.
• Giá trị của khoản chi phí phải được xác định một cách đáng tin cậy, minh bạch. Đồng thời có đủ bằng chứng kế toán hợp lý để ghi nhận.

Nghiệp vụ ghi nhận tài sản

Theo nguyên tắc cơ sở dồn tích, việc ghi nhận tài sản phải đảm bảo doanh nghiệp đã thực sự kiểm soát và có quyền sở hữu tài sản, bất kể việc thanh toán đã được thực hiện hay chưa. Việc ghi nhận tài sản đúng thời điểm và đầy đủ là yếu tố quan trọng. Đặc biệt trong việc phản ánh trung thực tình hình tài chính. Đồng thời đảm bảo tính chính xác trong báo cáo kế toán doanh nghiệp. Cụ thể:

• Doanh nghiệp phải nắm quyền quản lý và kiểm soát hợp pháp đối với tài sản;
• Đã được bên bán chuyển giao quyền sở hữu tài sản theo quy định pháp lý hoặc theo hợp đồng;
• Doanh nghiệp đã thực hiện thanh toán hoặc cam kết thanh toán đối với giao dịch nhận tài sản.

Ví dụ về nguyên tắc cơ sở dồn tích trong doanh nghiệp

Ví dụ 1: Ghi nhận doanh thu theo cơ sở dồn tích

Ngày 15/01/2022, Công ty A thực hiện xuất bán một lô hàng hóa cho khách hàng X. Lô hàng hóa này có giá trị trước thuế là 100.000.000 đồng. Thuế giá trị gia tăng (GTGT) áp dụng là 10%, tương đương 10.000.000 đồng. Cùng ngày, Công ty A lập hóa đơn GTGT, ghi nhận tổng giá trị thanh toán là 110.000.000 đồng. Trong đó, khách hàng X đã chuyển khoản thanh toán đợt đầu là 80.000.000 đồng. Tất cả được chuyển vào tài khoản ngân hàng của công ty.

Căn cứ theo nguyên tắc kế toán dồn tích, doanh thu phải được ghi nhận tại thời điểm nghĩa vụ bán hàng đã hoàn thành,. Việc này bất kể dòng tiền đã thu được bao nhiêu. Do đó, ngày 15/01/2022, khách hàng mới thanh toán một phần. Tuy nhiên kế toán vẫn phải ghi nhận toàn bộ doanh thu phát sinh từ giao dịch bán hàng.

Bút toán ghi nhận nghiệp vụ:

• Nợ TK 112 – Tiền gửi ngân hàng: 80.000.000 đồng
• Nợ TK 131 – Phải thu của khách hàng X: 30.000.000 đồng
• Có TK 511 – Doanh thu bán hàng: 100.000.000 đồng
• Có TK 33311 – Thuế GTGT đầu ra: 10.000.000 đồng

Thông thường doanh nghiệp chưa nhận đủ toàn bộ số tiền thanh toán từ khách hàng. Tuy nhiên giao dịch đã đủ điều kiện ghi nhận doanh thu. Tất cả theo quy định của chuẩn mực kế toán Việt Nam (VAS). Việc ghi nhận này bảo đảm tính nhất quán và trung thực trong việc phản ánh doanh thu. Cùng với đó là nghĩa vụ thuế liên quan tại thời điểm phát sinh giao dịch kinh tế.

Ví dụ 2: Ghi nhận chi phí trả trước theo nguyên tắc dồn tích

Ngày 15/09/2021, Công ty A thanh toán trước chi phí thuê văn phòng quý III năm 2021 (bao gồm các tháng 10, 11 và 12) với tổng số tiền là 120.000.000 đồng, chuyển khoản qua ngân hàng. Theo nguyên tắc dồn tích, chi phí phải được ghi nhận phù hợp với kỳ phát sinh chi phí. Đồng thời không phụ thuộc vào thời điểm chi trả. Do đó, khoản chi phí thuê văn phòng được ghi nhận ban đầu là chi phí trả trước dài hạn. Sau đó phân bổ dần vào chi phí quản lý doanh nghiệp. Tất cả theo từng tháng tương ứng với thời gian sử dụng dịch vụ.

Bút toán ghi nhận ban đầu (ngày 15/09/2021):

• Nợ TK 242 – Chi phí trả trước: 120.000.000 đồng
• Có TK 112 – Tiền gửi ngân hàng: 120.000.000 đồng

Bút toán phân bổ chi phí hàng tháng (tháng 10, 11 và 12):

• Nợ TK 642 – Chi phí quản lý doanh nghiệp: 40.000.000 đồng
• Có TK 242 – Chi phí trả trước: 40.000.000 đồng

Việc ghi nhận chi phí theo phương pháp dồn tích rất quan trọng. Từ đó đảm bảo tính phù hợp và nhất quán trong việc phân bổ chi phí theo kỳ kế toán. Qua đó, báo cáo tài chính phản ánh chính xác mức chi phí thực tế. Tất cả đều được gắn liền với doanh thu phát sinh trong cùng kỳ. Đảm bảo tính minh bạch và hiệu quả trong quản trị tài chính.

Xem thêm:

• Ghi sổ kép là gì? Nguyên tắc và quy trình thực hiện chi tiết
• Hạch toán bút toán khấu trừ thuế GTGT theo quy định

Trên đây là những điều cần biết về khái niệm dồn tích là gì trong kế toán. Cùng với đó là cách áp dụng hiệu quả trong nghiệp vụ kế toán và ví dụ cụ thể. Để được tư vấn cụ thể, hãy liên hệ Kế toán ATS theo thông tin bên dưới