Kể từ ngày 01/01/2026, các doanh nghiệp tại Việt Nam (trừ các đối tượng áp dụng chế độ kế toán đặc thù) sẽ chính thức áp dụng Thông tư 99/2025/TT-BTC về Chế độ kế toán doanh nghiệp, thay thế cho Thông tư 200/2014/TT-BTC đã được sử dụng trong hơn một thập kỷ. Thông tư 99 ra đời nhằm mục đích hài hòa hóa các quy định kế toán Việt Nam (VAS) với Chuẩn mực Báo cáo Tài chính Quốc tế (IFRS), đồng thời cập nhật các nghiệp vụ phát sinh trong nền kinh tế số.
Những thay đổi nổi bật trong Thông tư 99/2025/TT-BTC
Thông tư 99/2025/TT-BTC mang đến những cập nhật căn bản trong hệ thống tài khoản và cách thức trình bày báo cáo tài chính (BCTC).
Cập nhật hệ thống tài khoản và nguyên tắc ghi nhận
Hệ thống tài khoản:
- Tinh gọn và hiện đại hóa: Thông tư 99 giảm bớt một số tài khoản cấp 2, 3 không còn cần thiết và bổ sung các tài khoản mới để phản ánh các giao dịch tài chính phức tạp và hiện đại, ví dụ như giao dịch phái sinh (Derivatives), tài sản số, và các nghiệp vụ tài chính xanh.
- Tăng cường tính IFRS: Các nguyên tắc ghi nhận đối với một số tài sản và nợ phải trả được điều chỉnh tiến gần hơn đến chuẩn mực IFRS, đặc biệt là trong việc đánh giá lại tài sản tài chính theo giá trị hợp lý (Fair Value) và nguyên tắc ghi nhận tài sản dài hạn theo phương pháp chi phí khấu hao tiên tiến hơn.
Nguyên tắc ghi nhận doanh thu và chi phí:
Tăng cường quy định chi tiết về ghi nhận doanh thu từ hợp đồng với khách hàng (gần với IFRS 15), yêu cầu doanh nghiệp xác định rõ nghĩa vụ thực hiện (performance obligations) trước khi ghi nhận doanh thu.
Xem thêm: Toàn cảnh Thông tư 99/2025/TT-BTC và Tác động Sâu Rộng đến Doanh nghiệp
Điều chỉnh yêu cầu trình bày báo cáo tài chính
Bảng Cân đối Kế toán (BCĐKT): Yêu cầu trình bày tài sản và nợ phải trả theo nguyên tắc tính thanh khoản rõ ràng hơn, thay vì chỉ phân loại ngắn hạn/dài hạn theo tiêu chí thời gian cố định.
Báo cáo Kết quả Hoạt động Kinh doanh (BCKQHĐKD):
- Cấu trúc các khoản mục chi phí được điều chỉnh để tăng tính minh bạch, hỗ trợ nhà đầu tư đánh giá hiệu quả kinh doanh cốt lõi của doanh nghiệp.
- Khuyến khích trình bày Lợi nhuận cơ bản trên cổ phiếu (EPS) chi tiết hơn.
Thuyết minh Báo cáo Tài chính: Yêu cầu các doanh nghiệp cung cấp thông tin đánh giá trọng yếu (Materiality) và các chính sách kế toán áp dụng theo phương pháp tiếp cận dựa trên nguyên tắc (Principle-based approach), thay vì chỉ dựa vào quy tắc cứng nhắc (Rule-based approach) như trước đây.
Xem thêm: Biên bản giao nhận tài sản cố định theo thông tư 200 và 133
Tác động của Thông tư 99/2025/TT-BTC đến doanh nghiệp
Thông tư 99/2025/TT-BTC sẽ ảnh hưởng đến mọi khía cạnh của công tác kế toán và quản trị dữ liệu.
Ảnh hưởng tới quy trình hạch toán và phần mềm kế toán
Phần mềm kế toán: Tất cả các phần mềm kế toán đang sử dụng (như MISA, Fast, SAP, Oracle) sẽ buộc phải nâng cấp, thay đổi cấu trúc dữ liệu và hệ thống tài khoản để phù hợp với Thông tư 99. Việc này đòi hỏi chi phí lớn và thời gian chuẩn bị từ các nhà cung cấp dịch vụ.
Quy trình hạch toán: Kế toán viên phải thay đổi thói quen và quy trình hạch toán, đặc biệt là đối với các nghiệp vụ phức tạp như thuê tài chính, công cụ tài chính, và các giao dịch ngoại tệ.
Yêu cầu rà soát, chuẩn hóa dữ liệu và chứng từ
Chuẩn hóa chứng từ: Thông tư 99 yêu cầu chặt chẽ hơn về chứng từ kế toán điện tử và quy trình ký số, đòi hỏi doanh nghiệp phải chuyển đổi số mạnh mẽ hơn trong việc lưu trữ và xác thực chứng từ.
Đào tạo nhân sự: Đây là tác động lớn nhất. Bộ phận kế toán cần được đào tạo lại từ căn bản về hệ thống tài khoản mới, nguyên tắc ghi nhận mới và cách lập BCTC theo yêu cầu mới.
Chuyển đổi dữ liệu: Các doanh nghiệp phải thực hiện chuyển đổi số dư đầu kỳ của toàn bộ hệ thống tài khoản từ Thông tư 200 sang Thông tư 99 vào ngày 01/01/2026.
Lộ trình và giải pháp triển khai từ ngày 01/01/2026
Để đảm bảo việc chuyển đổi diễn ra suôn sẻ, doanh nghiệp cần có lộ trình rõ ràng và hành động ngay từ cuối năm 2025.
Các bước chuyển đổi từ Thông tư 200 sang Thông tư 99
Nghiên cứu và đánh giá (Quý IV/2025): Nghiên cứu chi tiết Thông tư 99, xác định các thay đổi ảnh hưởng đến hoạt động cụ thể của doanh nghiệp.
Đào tạo và lập kế hoạch (Quý IV/2025): Đào tạo toàn bộ đội ngũ kế toán và lập kế hoạch chi tiết về việc chuyển đổi dữ liệu và nâng cấp phần mềm.
Nâng cấp hệ thống (Từ Quý IV/2025): Phối hợp với nhà cung cấp phần mềm để nâng cấp hoặc triển khai hệ thống kế toán mới tương thích với Thông tư 99.
Thực hiện chuyển đổi (01/01/2026): Thực hiện bút toán kết chuyển số dư đầu kỳ sang hệ thống tài khoản mới theo hướng dẫn của Thông tư 99.
Xem thêm: Hướng dẫn cách ghi sổ quỹ tiền mặt bằng tay theo Thông tư 200/133
Checklist tuân thủ dành cho bộ phận kế toán doanh nghiệp
Thông tư 99/2025/TT-BTC là một bước tiến quan trọng nhằm nâng cao chất lượng thông tin kế toán tại Việt Nam. Các doanh nghiệp cần chủ động nghiên cứu và triển khai dịch vụ chuyển đổi và tư vấn kế toán trọn gói ngay từ bây giờ để đảm bảo sự tuân thủ và hoạt động kinh doanh không bị gián đoạn khi quy định mới có hiệu lực vào 01/01/2026. Hy vọng bài viết của Kế Toán ATS hữu ích đối với bạn!
