Cách tính nguyên giá tài sản cố định chi tiết và đầy đủ

Bất kì tài sản cố định nào doanh nghiệp nhập vào sử dụng sẽ có giá trị ban đâu. Chí phí ban đầu này của tài sản cố định (TSCĐ) sẽ được gọi là nguyên giá tài sản.  Việc xác định nguyên giá TSCĐ chính xác sẽ giúp tính đánh giá hiệu quả sử dụng tài sản. Đồng thời giúp phản ánh tình hình tài chính của doanh nghiệp một cách minh bạch. Vậy làm sao để biết được chính xác nguyên giá tài sản cố định? Hãy cùng Kế toán ATS tìm hiểu chi tiết và đầy đủ cách tính nguyên giá tài sản cố định hữu hình, vô hình trong bài viết này

Nguyên giá tài sản cố định là gì?

Trước khi tìm hiểu chi tiết cách tính nguyên giá tài sản cố định thì cần biết nguyên giá tài sản cố định là gì. Nguyên giá của tài sản cố định là tổng giá trị ban đầu của tài sản cố định đó. Giá trị này của tài sản được ghi nhận khi nhập vào doanh nghiệp. Thông qua đó phản ánh toàn bộ chi phí đã bỏ ra để sở hữu và sử dụng tài sản. Nguyên giá tài sản cố định không chỉ bao gồm giá mua trực tiếp tài sản. Nó còn bao gồm các chi phí phát sinh liên quan đến việc nhập tài sản. Tất cả đảm bảo tài sản được nhập đang ở trạng thái sẵn sàng sử dụng.

Các chi phí này có thể bao gồm thuế nhập khẩu, phí vận chuyển, chi phí lắp đặt. Ngoài ra là chi phí kiểm tra, thử nghiệm hoặc bất kỳ chi phí phát sinh hợp lý khác. Đây là những chi phí cần thiết để các tài sản có thể hoạt động đúng chức năng. Việc xác định chính xác nguyên giá của tài sản cố định là một bước quan trọng. Đặc biệt là trong quá trình quản lý và đảm bảo tính chính xác trong báo cáo tài chính. Thông qua đó giúp doanh nghiệp đánh giá hiệu quả sử dụng tài sản.

Vì sao cần nắm rõ cách tính nguyên giá tài sản cố định?

Việc nắm rõ cách tính nguyên giá tài sản cố định đóng vai trò trong kế toán tài sản. Đây là cơ sở để tính khấu hao hàng năm và đánh giá giá trị còn lại của tài sản. Nguyên giá được ghi nhận ban đầu và không thay đổi. Ngoại trừ khi tài sản được đầu tư nâng cấp, trang bị thêm, tháo dỡ bộ phận. Hoặc được đánh giá lại theo quy định. Điều này giúp ngăn ngừa tình trạng ghi nhận sai lệch. Cùng với đó hạn chế “phóng đại” giá trị tài sản trên sổ sách kế toán.

Trên bảng cân đối kế toán, tài sản cố định được trình bày với nguyên giá gốc. Cùng với đó là phần khấu hao lũy kế được ghi nhận bên dưới. Khoản khấu hao này phản ánh tổng giá trị đã được phân bổ qua các kỳ kế toán. Sau đó khấu hao sẽ trừ khỏi nguyên giá sẽ cho ra giá trị còn lại của tài sản. Đây chính là số liệu quan trọng để nhà quản trị đánh giá tính hiệu quả sử dụng tài sản. Đồng thời hỗ trợ trong việc đưa ra quyết định bảo trì, thay thế hoặc thanh lý.

Ngoài ra, nguyên giá tài sản có thể được điều chỉnh trong các trường hợp sau:

• Đầu tư nâng cấp hoặc trang bị thêm làm tăng công suất, hiệu suất hoạt động.
• Tháo dỡ hoặc loại bỏ một bộ phận tài sản được hạch toán riêng như một TSCĐ độc lập.
• Đánh giá lại giá trị tài sản cố định theo yêu cầu của cơ quan quản lý. Hoặc trong quá trình chuyển đổi mô hình doanh nghiệp (như cổ phần hóa).

Nguyên giá tài sản cố định gồm những loại nào?

Một trong những điều quan trọng trước khi thực hiện cách tính nguyên giá tài sản cố định đó là nắm rõ chi tiết về các nguyên giá tài sản cố định. Theo quy định tại Khoản 5, Điều 2 Thông tư số 45/2013/TT-BTC do Bộ Tài chính ban hành, nguyên giá của tài sản cố định được phân loại thành hai nhóm chính. Đây là yếu tố quan trọng để doanh nghiệp thực hiện hạch toán tài sản cố định, khấu hao. Cụ thể có 2 loại nguyên giá tài sản cố định sau:

• Nguyên giá tài sản cố định hữu hình là toàn bộ chi phí trong tài sản cố định hữu hình. Đây là chi phí mà doanh nghiệp đã chi ra để có được tài sản cố định hữu hình. Chi phí này tính đến thời điểm tài sản được đưa vào trạng thái sẵn sàng sử dụng. Các khoản chi phí này bao gồm:
  • Giá mua hoặc giá xây dựng, chế tạo tài sản;
  • Các loại thuế không được hoàn lại (nếu có);
  • Chi phí vận chuyển, bốc dỡ, lắp đặt;
  • Chi phí chạy thử, hiệu chỉnh;
  • Các khoản chi phí trực tiếp khác liên quan đến việc đưa tài sản vào khai thác sử dụng.
• Nguyên giá tài sản cố định vô hình là toàn bộ chi phí trong tài sản cố định vô hình. Đây là chi phí mà doanh nghiệp phải bỏ ra để có được tài sản cố định vô hình. Chi phí này tính đến thời điểm tài sản được đưa vào sử dụng theo dự kiến. Các chi phí này có thể bao gồm:
  • Giá mua hoặc giá chuyển nhượng quyền sử dụng;
  • Lệ phí đăng ký, chi phí pháp lý liên quan đến việc sở hữu tài sản;
  • Chi phí tư vấn, triển khai, hoàn thiện phần mềm hoặc các quyền tài sản khác;
  • Các khoản chi phí khác phục vụ cho việc hoàn tất thủ tục và đưa tài sản vào sử dụng.

Cách tính nguyên giá tài sản cố định hữu hình cho từng trường hợp

Công thức tính nguyên giá tài sản cố định hữu hình mua sắm

Cách tính nguyên giá tài sản cố định hữu hình mua sắm được xác định là toàn bộ chi phí mà doanh nghiệp thực tế phải bỏ ra. Thông qua đó đưa tài sản vào trạng thái sẵn sàng sử dụng cho mục đích sản xuất, kinh doanh. Cụ thể, nguyên giá bao gồm giá mua ghi trên hóa đơn. Ngoài ra là các khoản thuế không được hoàn lại và các chi phí trực tiếp có liên quan.

Công thức tổng quát:

Nguyên giá TSCĐ = Giá mua thực tế + Thuế không được hoàn lại + Chi phí trực tiếp liên quan

Trong đó:

• Giá mua thực tế: Là số tiền được ghi trên hóa đơn giá trị gia tăng (GTGT). Hoặc hóa đơn bán hàng theo đúng quy định pháp luật.
• Thuế không được hoàn lại: Bao gồm các khoản thuế không đủ điều kiện khấu trừ, hoàn thuế. Ví dụ như thuế nhập khẩu, thuế tiêu thụ đặc biệt (nếu có).
• Chi phí trực tiếp liên quan: Bao gồm chi phí vận chuyển, bốc dỡ, lắp đặt. Ngoài ra là chi phí chạy thử, lệ phí trước bạ, chi phí nâng cấp cải tạo (nếu có). Cùng với đó là lãi vay trong giai đoạn đầu tư và các khoản chi phí khác. Đây là những chi phí để đưa tài sản vào trạng thái sẵn sàng sử dụng.

Tài sản cố định hữu hình được hình thành qua hình thức trao đổi

Một số tài sản cố định được hình thành thông qua hoạt động trao đổi. Lúc này cách tính nguyên giá tài sản cố định qua trao đổi được xác định trên cơ sở giá trị hợp lý của tài sản nhận được tại thời điểm giao dịch. Cộng với các chi phí phải trả liên quan và các khoản thuế không được hoàn lại. Một số trường hợp trao đổi tài sản tương tự nhau. Lúc này nguyên giá được xác định bằng giá trị còn lại của tài sản mang đi trao đổi.

Công thức:

Nguyên giá TSCĐ = Giá trị hợp lý của tài sản nhận được + Khoản phải trả – Khoản phải thu + Thuế không hoàn lại + Chi phí trực tiếp liên quan

Chi phí trực tiếp liên quan trong trường hợp này có thể bao gồm chi phí vận chuyển. Ngoài ra là chi phí lắp đặt, bốc dỡ và các chi phí khác phục vụ việc đưa tài sản vào sử dụng.

Cách tính nguyên giá tài sản cố định tự xây dựng hoặc sản xuất

Cách tính nguyên giá tài sản cố định tự xây dựng sẽ dựa trên giá trị quyết toán. Giá trị quyết toán công trình theo quy định khi tài sản được hoàn thành. Đồng thời tài sản đó đưa vào sử dụng. Trong trường hợp chưa có quyết toán, doanh nghiệp phải tạm tính nguyên giá. Sau đó sẽ điều chỉnh sau khi quyết toán được phê duyệt.

Nguyên giá TSCĐ = Giá trị quyết toán công trình khi đưa vào sử dụng

Nguyên giá tài sản cố định tự xây dựng bao gồm toàn bộ chi phí thực tế. Thông qua đó sản xuất tài sản, cộng với chi phí lắp đặt, chạy thử. Cùng với đó là các chi phí liên quan trực tiếp. Các chi phí không hợp lý từ quá trình thử nghiệm sẽ bị loại trừ khỏi nguyên giá. Ví dụ như tổn thất vật tư, nhân công lãng phí hoặc giá trị sản phẩm thu hồi

Nguyên giá TSCĐ = Giá thành thực tế + Chi phí lắp đặt, chạy thử + Chi phí trực tiếp liên quan – Giá trị thu hồi – Chi phí không hợp lý

Tài sản cố định đầu tư xây dựng cơ bản theo phương thức giao thầu

Cách tính nguyên giá tài sản cố định theo giao thầu được xác định dựa trên giá trị quyết toán. Giá trị này của công trình được cơ quan có thẩm quyền phê duyệt. Đồng thời cộng thêm lệ phí trước bạ và các chi phí liên quan trực tiếp khác. Thông qua đó đưa tài sản vào trạng thái sẵn sàng khai thác.

Công thức:

Nguyên giá TSCĐ = Giá trị quyết toán công trình xây dựng + Lệ phí trước bạ + Chi phí trực tiếp liên quan

Một số tài sản đã đưa vào sử dụng nhưng chưa quyết toán. Lúc này doanh nghiệp sẽ xác định nguyên giá tạm tính và điều chỉnh khi quyết toán hoàn tất.

Nguyên giá súc vật làm việc, cho sản phẩm và vườn cây lâu năm được xác định trên cơ sở toàn bộ chi phí thực tế phát sinh. Chi phí này tính kể từ khi bắt đầu hình thành đến khi tài sản được đưa vào sử dụng. Trong đó bao gồm các khoản như chi phí con giống, chăm sóc, cải tạo đất. Ngoài ra là chi phí phân bón, lao động và các chi phí liên quan khác. Lúc này nguyên giá TSCĐ được tính bởi công thức sau:

Nguyên giá TSCĐ = Tổng chi phí thực tế phát sinh từ lúc hình thành đến khi đưa vào sử dụng

Cách tính nguyên giá tài sản cố định được tài trợ, biếu tặng

Một số tài sản cố định hữu hình được tài trợ, biếu tặng, hoặc phát hiện thừa. Lúc này cách tính nguyên giá tài sản cố định được tài trợ sẽ được xác định dựa trên giá trị thực tế. Giá trị này do Hội đồng giao nhận hoặc tổ chức định giá chuyên nghiệp thực hiện. Việc xác định giá trị phải tuân thủ quy định pháp lý và tiêu chuẩn kế toán hiện hành. Từ đó đảm bảo tính chính xác và minh bạch ghi nhận tài sản trên sổ sách kế toán.

Công thức tính nguyên giá:

Nguyên giá TSCĐ = Giá trị thực tế do Hội đồng giao nhận hoặc tổ chức định giá chuyên nghiệp xác định

Việc đánh giá và xác định nguyên giá trong các trường hợp này cực kì quan trọng. Vì thế công việc này cần được thực hiện một cách khách quan và công bằng. Đồng thời bảo đảm phản ánh đúng giá trị thực của tài sản cố định.

Công thức tính nguyên giá tài sản cố định được cấp hoặc điều chuyển

Một số tài sản cố định hữu hình được cấp hoặc điều chuyển đến doanh nghiệp. Lúc này cách tính nguyên giá tài sản cố định điều chuyển được xác định theo giá trị còn lại của tài sản trên sổ sách kế toán tại đơn vị cấp. Hoặc giá trị đánh giá thực tế của tổ chức định giá chuyên nghiệp. Điều này đang tùy thuộc vào từng trường hợp cụ thể. Ngoài ra, sẽ có một số chi phí liên quan tài sản vào trạng thái sẵn sàng sử dụng. Ví dụ như chi phí thuê tổ chức định giá hoặc chi phí nâng cấp, sửa chữa, lắp đặt. Những chi phí này cũng cần được cộng vào nguyên giá của tài sản.

Công thức tính nguyên giá:

Nguyên giá TSCĐ = Giá trị còn lại trên sổ kế toán tại đơn vị cấp hoặc giá trị đánh giá thực tế của tổ chức định giá chuyên nghiệp + Các chi phí liên quan trực tiếp

Các chi phí trực tiếp này phải được xác định rõ ràng và hợp lý. Thông qua đó phản ánh đầy đủ tổng chi phí mà doanh nghiệp đã bỏ ra. Đặc biệt trong việc tiếp nhận và chuẩn bị tài sản cho hoạt động sản xuất, kinh doanh.

Tài sản cố định hữu hình nhận góp vốn hoặc hoàn trả vốn góp

Một số tài sản cố định hữu hình được nhận góp vốn hoặc hoàn trả vốn góp. Lúc này nguyên giá được xác định dựa trên giá trị mà các thành viên hoặc cổ đông thống nhất. Hoặc theo thỏa thuận giữa doanh nghiệp và người góp vốn. Tuy nhiên, có một số trường hợp không có sự thống nhất rõ ràng. Lúc này giá trị tài sản có thể được xác định dựa trên đánh giá của tổ chức chuyên môn. Tất cả đảm bảo tuân thủ các quy định pháp lý. Đồng thời được sự phê duyệt của các thành viên trong doanh nghiệp.

Cách tính nguyên giá tài sản cố định hữu hình nhận góp vốn như sau:

Nguyên giá TSCĐ = Giá trị do các thành viên đồng ý. Hoặc theo thỏa thuận giữa công ty và người góp vốn. Hoặc do tổ chức định giá theo quy định pháp luật và được sự chấp thuận của các thành viên

Việc xác định nguyên giá trong trường hợp này cần phải được thực hiện một cách thận trọng. Tất cả đảm bảo tuân thủ đúng quy định của pháp luật và các nguyên tắc kế toán. Đồng thời phản ánh chính xác giá trị tài sản mà doanh nghiệp nhận được.

Cách tính nguyên giá tài sản cố định vô hình cho từng trường hợp

Công thức tính nguyên giá tài sản cố định vô hình mua sắm

Cách tính nguyên giá tài sản cố định (TSCĐ) vô hình được xác định theo công thức sau:

Nguyên giá TSCĐ = Giá mua thực tế phải trả + Các khoản thuế + Các chi phí liên quan.

Lưu ý quan trọng: Các khoản thuế được hoàn lại sẽ không được tính vào nguyên giá TSCĐ vô hình.

Một số trường hợp TSCĐ vô hình được mua theo hình thức trả chậm hoặc trả góp. Lúc này nguyên giá tài sản sẽ được tính theo giá mua tài sản tại thời điểm giao dịch. Ở đây tức là giá mua thực tế tại thời điểm mua. Đồng thời không bao gồm các khoản lãi trả chậm phát sinh trong quá trình thanh toán.

Nguyên giá tài sản cố định vô hình mua theo hình thức trao đổi

Một só TSCĐ vô hình được doanh nghiệp mua thông qua hình thức trao đổi. Lúc này cách tính nguyên giá tài sản cố định vô hình theo trao đổi được xác định theo giá trị hợp lý của tài sản vô hình nhận v. Hoặc giá trị hợp lý của tài sản được trao đổi. Giá trị hợp lý tính sau khi đã cộng các khoản phải trả thêm hoặc trừ đi khoản phải thu liên quan. Bên cạnh đó, các khoản thuế và các chi phí liên quan trực tiếp phát sinh trong quá trình đưa tài sản vào sử dụng sẽ được tính vào nguyên giá TSCĐ vô hình.

Một số trường hợp TSCĐ vô hình được trao đổi với một tài sản vô hình tương tự. Lúc này nguyên giá tài sản sẽ là giá trị còn lại của tài sản vô hình đem trao đổi. Nó được tính sau khi đã tính toán các khoản chi phí và điều chỉnh cần thiết.

Cách tính nguyên giá tài sản cố định được cấp, tặng, điều chuyển

• TSCĐ vô hình được cấp, biếu, tặng: Nguyên giá của TSCĐ vô hình được cấp, biếu hoặc tặng sẽ được xác định là giá trị hợp lý của tài sản tại thời điểm nhận, cộng với các chi phí liên quan trực tiếp đến việc đưa tài sản vào sử dụng.
• TSCĐ vô hình được điều chuyển đến: Cách tính nguyên giá tài sản vô hình được điều chuyển đến từ một đơn vị khác sẽ là giá trị ghi nhận trên sổ sách kế toán của doanh nghiệp chuyển nhượng tài sản. Doanh nghiệp tiếp nhận tài sản có trách nhiệm hạch toán nguyên giá tài sản, giá trị hao mòn lũy kế và giá trị còn lại của tài sản vô hình theo quy định.

Tài sản cố định vô hình được tạo ra từ nội bộ doanh nghiệp

Cách tính nguyên giá tài sản cố định vô hình được doanh nghiệp tự tạo ra sẽ bao gồm các chi phí liên quan trực tiếp đến quá trình nghiên cứu, phát triển, xây dựng và thử nghiệm tài sản cho đến thời điểm tài sản được đưa vào sử dụng. Các chi phí này bao gồm chi phí lao động, nguyên vật liệu, và các chi phí khác phục vụ cho việc xây dựng tài sản vô hình.

Lưu ý, những chi phí phát sinh trong quá trình nghiên cứu, xây dựng thương hiệu, quyền phát hành, danh sách khách hàng, cũng như các chi phí trong giai đoạn nghiên cứu sẽ không đáp ứng tiêu chuẩn công nhận là TSCĐ vô hình và phải được hạch toán vào chi phí kinh doanh trong kỳ.

Cách tính nguyên giá tài sản cố định là quyền sử dụng đất

Cách tính nguyên giá tài sản cố định là quyền sử dụng đất được xác định dựa trên toàn bộ các khoản chi phí hợp lý. Chi phí doanh nghiệp đã bỏ ra để có quyền sử dụng đất hợp pháp. Điều này bao gồm chi phí mua quyền sử dụng đất, các khoản chi phí đền bù giải phóng mặt bằng, chi phí san lấp mặt bằng, và lệ phí trước bạ không bao gồm chi phí xây dựng các công trình trên đất. Trong trường hợp doanh nghiệp nhận quyền sử dụng đất thông qua hình thức góp vốn, nguyên giá sẽ được xác định dựa trên giá trị quyền sử dụng đất tại thời điểm nhận góp vốn.

Tài sản cố định vô hình là quyền tác giả, quyền sở hữu công nghiệp

Đối với các tài sản cố định vô hình thuộc quyền tác giả, quyền sở hữu công nghiệp, và quyền đối với giống cây trồng, nguyên giá sẽ được xác định là toàn bộ các chi phí thực tế mà doanh nghiệp đã chi ra để sở hữu hoặc có quyền sử dụng các tài sản này. Các chi phí này bao gồm những khoản chi phí liên quan đến việc đăng ký, bảo vệ và thực thi các quyền sở hữu trí tuệ, theo quy định của pháp luật về sở hữu trí tuệ hiện hành.

Tài sản cố định vô hình là các chương trình phần mềm

Cách tính nguyên giá tài sản cố định vô hình là các chương trình phần mềm được xác định dựa trên toàn bộ các chi phí thực tế mà doanh nghiệp đã chi ra để phát triển hoặc mua các chương trình phần mềm. Đặc biệt, đối với những chương trình phần mềm có thể tách rời và hoạt động độc lập với phần cứng, chi phí này sẽ bao gồm các khoản chi cho việc phát triển, thiết kế, mua bản quyền, và các chi phí liên quan khác theo quy định của pháp luật về sở hữu trí tuệ.

Trong trường hợp chương trình phần mềm là một bộ phận liên quan trực tiếp đến phần cứng (ví dụ, phần mềm thiết kế mạch tích hợp bán dẫn), chi phí phát triển phần mềm sẽ được tính theo các quy định đặc thù của ngành.

Xem thêm:

• Khung trích khấu hao tài sản cố định theo quy định mới nhất
• Hướng dẫn hạch toán hao mòn tài sản cố định chi tiết nhất

Trên đây là cách tính nguyên giá cổ định chi tiết cho từng trường hợp cụ thể. Cùng với đó là những điều cần biết về nguồn gốc nguyên giá tài sản cố định. Để được tư vấn cụ thể, hãy liên hệ Kế toán ATS theo thông tin bên dưới

Công ty TNHH Đào Tạo Và Dịch Vụ Kế Toán ATS